ریتم نو | سایت خبری - تحلیلی موسیقی ایران و جهان

گزارش از نشست کانون ادبی زمستان و مبحث تخصصی ترانه


در ابتدا « سینا بهمنش » به معانی لغوی واژه ترانه از جمله معشوق جهان، شاهد،ترو تازه،نیکو صورت و.. اشاره کرد.او در مرحله ی بعد بابیان اینکه گذر زمان باعث به وجود آمدن نوعی عدم قطعیت در تعاریف ادبی_هنری شده است به بررسی تعاریف ترانه_از گذشته تا حال_وهمچنین به بررسی تفاوت بین ترانه، شعر وتصنیف پرداخت .او اظهار داشت که قدما به نوا و موسیقی ترانه می گفتند به عنوان مثال باربد یا نکیسا از این دست افراد بودند یا اینکه رودکی شعر خود را به شخصی ماج نام که صدای خوبی داشته می داد و خودش با چنگ ماج را هم نوایی می کرد، به این ترتیب شعر خود را در معرض اجرا قرار می داد در حقیقت گرچه بین ترانه و شعر پیوند محکمی بر قرار بوده است اما هریک تعریف متفاوتی داشته اند به عنوان مثال در مصرع :«که شعر حافظ شیرین سخن ترانه ی تو است  » حافظ هم اشاره می کند که شعر از ترانه جدا است . وی با اشاره به کتاب«فرهنگ عامه ی نثر قاجار »و تعریف «والنتین ژوکوفسکی» در باره تصنیف(نثرساده ی ضربی) این گونه ی ادبی را مخصوص به طبقه عام دانست در ادامه اشاره به تصنیف های موفق اولیه تا معاصر_از علی اکبر شیدا تا هوشنگ ابتهاج_داشت .او در ادامه گفت: در حال حاضر تعریف درستی از ترانه نداریم چرا که هر متنی که با موسیقی اجرا شود ،به آن نام ترانه را اطلاق می کنند. تولید بیش از اندازه باعث سر گشتی در نام گذاری‌ها شده است در ابتدا ابراهیم اسماعیلی اراضی این بحث را مطرح کرد که باید اندیشید شعر و ترانه به لحاظ ماهیت با هم متفاوت هستند یا خیر؟و در ادامه این دیدگاه رابیان کرد که شاید تمرکز اصلی شعر در ادبیات آن است حال آنکه تمرکز ترانه بر موسیقی است .وی با توجه به موسیقی کلاسیک به تعریف سه نوع موسیقی پرداخت: 1-تصنیف : مبنای اصلی موسیقی+کلام 2-ضربی : شعر+پیشنهاد ضرب آهنگ موسیقی 3-کارعمل : چیزی شبیه به ضربی با این تفاوت که بداهه اجرا می شود او اظهار داشت با عوض شدن فضا حاکم بر موسیقی ،خلط مبحثی در نام گذاریها به وجود آمده که این امر ماحصل عاملی فراهنری به نام تولید بیشتر از نیاز برای اجرا است زیرا اگر بخواهیم طبق تعریف قدما پیش برویم،ترانه، شعری کوتاه است  که برای خواندن نوشته شده اند که این اشعار را می توان در حیطه ی نظم یا شعر بررسی و حتی تقسیم بندی کرد حال آنکه قالب جدید که به عنوان ترانه نام گذاری شده گاه یک شعر محاوره  و گاه یک محاوره ی منظوم است.

« حمید رضا شکار سری » با طرح این مساله که آیا می توان بادیدن مصرعی که دو واژه ی ترانه و شعر در کنار هم نشسته اند بگوییم این دو از هم جدا هستند؟و اشاره به ابیاتی که غزل و شعر را در کنار یگدیگر نشسته اند  دیدگاه خود مبنی بر جدا نبودن شعر و ترانه  از هم را بیان کرد و ابراز داشت که هر متنی _اعم از شعرمحاوره،نظم،نثرو..._قابلیت ترانه شدن را دارند . درحقیقت ترانه  را باید متنی دانست که با موسیقی همراه است حال این متن می خواهد هرچه باشد اگر قابل تبدیل به موسیقی داشته باشد و این امر صورت بپذیرد ،باید آن را ترانه دانست . درمورد اجرای متن هایی که شعریت کمتری دارند مساله سلیقه ی مخاطب را مطرح کرد واضافه کرد که با این تعریف از ترانه ، تعداد کارهای اجرایی برای ترانه سرا نامیدن هر نویسنده نقش مهمی را ایفا می کند.

منبع : ریتم نو

نویسنده : فرزین پاک طینت

 

در ادامه میتوانید عکسهای ” امین رجبی ” رو ببینید