نخستین اجرای آثار مجید وفادار با صدای محمد معتمدی و دومین اجرا با صدای پوراندخت وفادار و مجید حسینخانی روی صحنه رفت. همچنین از کتاب زندگینامه این هنرمند و آلبومی با عنوان «بگو کجایی» با صدای معتمدی نیز رونمایی شد تا بخشی از آثار کمتر شنیدهشده این آهنگساز برجسته در اختیار علاقهمندان قرار بگیرد.
اینکه در بازار امروز موسیقی گروهی گرد هم میآیند تا بخشی از تاریخ موسیقی ایران را زنده نگهدارند و حلقه مفقوده سال 1300 تا 1330 را روایت کنند نشان از دغدغه فرهنگیشان دارد و سختی راهی که در پیش دارند.
به همین خاطر ساعتی را با پوراندخت وفادار، علیرضا امینی (سرپرست گروه)، احمد مقدسی زاده (رهبر ارکستر) و مجید حسینخانی (خواننده) به گپ و گفت نشستیم.
آثار مجید وفادار راه رفتن بر روی لبه تیغ است
علیرضا امینی درباره انتخاب و جمعآوری آثار مجید وفادار گفت: بنده بهعنوان یک پژوهشگر موسیقی، زمانی که بر روی آثار موسیقی ایران کار و در آرشیو شخصیام این آثار را جمعآوری و دستهبندی میکردم، به دستهای از آثار رسیدم که نسل حد واسط دوران ضبط صفحه و دوران موسیقی گلها بودند.
در سال 1319 با افتتاح رادیو، به مدت هفت سال دستگاه ضبط وجود نداشت و این مدت برنامهها فقط بهصورت زنده به روی آنتن میرفت و بسیاری از آثار باقی نماندند.
درواقع یک صنعت مدیای کامل صوتی در آن دوران رواج داشت به نام صفحه! که از سال 1293 در ایران نخستین کمپانیها شروع به کارکردند. در آن دوره حجم وسیعی از ترانهها و نغمات عامیانه در جامعه رواج داشتند اما کمپانیهای صفحهپرکنی که عمدتاً مانند دنیای امروز که مدیران شرکت نشر هنرمند نیستند، در آن دوران نیز هنرمند نبودند. این تجارت و این تجارتخانه که صنعت موسیقی آن دوران را شکل میدهد، آثاری که بار ملودی فرهنگ شفاهی ما را منتقل میکرده را پیدا میکند. با توجه به محدودیتی که در آن دوره وجود داشت، مشاهده میکنیم که نابترین و لطیفترین فرهنگ شفاهی ما در بین آن نغمات نهفته است. سپس این روایت در سه دهه طلایی میگذرد و منتقل میشود به دوران ضبط آثاری مانند گلها. یعنی از سال 1300 تا 1330 ما یک حلقه مفقودهای از روایت موسیقی داریم که این را باید در بین آثارمان پیدا کنیم.
افرادی که بومشناسی موسیقی کار میکنند با بررسی نغمات یک قوم و روایات شفاهی یک قبایل ، عادات آن قوم در صدسال گذشته را از بین ترانهها و روایتهایشان پیدا میکنند. زمانی که یک ایرانشناس میگوید که ایرانیان اقوامی هستند که بر فرشهای زیبا مینشینند و اشعار زیبا میخوانند، پس اینیک باور قومی ما است.
در این سه دهه فشردگیهای صفحه برداشته شد (داریم به دوران نشر نزدیک میشویم) و مردم کوچه و بازار به فرهنگی شدن نزدیک شدهاند و حالا موسیقی دیگر متعلق به طبقه اشراف نیست و دستههای مطرب دربار نیست و وارد مهمانیها، تخته حوضیها و مطربیها شده است. در این میان نسلی بودند که کار بسیار سختی را به عهده داشتند یعنی نه دلشان میخواست که مطرب شوند و نه دلالان! و میخواستند از آن نغمات فرهنگ شفاهی دستبردارند.
این افراد دست به یک تحول زدند و یک ساختاری را پایهگذاری کردند که در آهنگسازیها و آثارشان وجود داشت. در این دوره شاهکارترین و بارزترین نمونهای که از سال 1300 تا 1330 شاهدش هستیم، آثار مجید وفادار است! به دلیل اینکه توانسته تمها را بر مبنای اصالتی که آموخته و درایتی که در بینشش نسبت به ملودیهای داشته، استفاده و آن را ترجمه کند. در تعدادی از آثار مجید وفادار استفاده از آکوردها، ریتمها و فواصل موسیقی جَز آن دوران را هم مشاهده میکنیم. مشاهده میکنیم که یکسری از آثار با این طعم و مزه منتشرشده به دلیل اینکه مجید وفادار علاوه بر اینکه آهنگساز و جامعهشناس بوده، توانسته بود نبض جامعه آن روز را به دست بیاورد که چه آثاری را تولید کند و نکته جالب این است که این آثار بر مبنای تحول قومی تولیدشده است.
آثار مجید وفادار همانطوری که در دهه 20 موفق بوده، امروز هم میبینیم خوانندهای با بازخوانی یکی از آثار ایشان موفق میشود. یعنی خوانندگانی هستند که بعد از انتشار چندین آلبوم با خواندن یک اثر از مجید وفادار معروف میشوند. آهنگسازان دیگری مانند همایون خرم، پرویز یاحقی، علی تجویدی، اسدالله ملک و ... کارهایی را ساختند که بر مبنای شرایط و ضوابط حال نوازی شکلگرفته بود. یکی از دلایلی که باعث شد تصمیم بگیریم که آثار مجید وفادار را اجرا کنیم این بود که این آثار میتواند مرز آشنایی، دوستی و تعامل جامعه امروز با موسیقی کلاسیک ایران باشد.
آثار مجید وفادار گسترهای از موسیقی پاپ دهههای 10 و 20 تا موسیقیهای سنتی دوران صفحه را دارد و یکسری از آثار در مرز وسط قرار دارد و راه رفتن بر روی لبه تیغ است یعنی شما یک اثری میشنوید که اگر یکلحظه غفلت کنید، کاملاً یک کار مثبت میشنوید و یا یک کار کاملاً سنتی تلخ موسیقی ردیف دستگاهی! درواقع مجید وفادار توانسته تمام این فضاها را در یک اثر خلاصه کند.
شرکتهای بزرگ پخش هیچگاه چنین ریسکی را نمیکنند
علیرضا امینی در مورد آشنایی با خانواده وفادار و همکاری و انتشار آثار مجید وفادار توضیح داد: شخصاً برای در اختیار داشتن یک اثر از آثار استاد وفادار به خدمت پوراندخت وفادار رسیدم که این آشنایی منجر به پیشنهاد تولید، جمعآوری و پژوهش بر روی تمامی آثار شد. و از دو سال و نیم گذشته این کار را شروع کردیم و مدتی بنا بر دلایلی کار به تعویق افتاد اما این مسئله باعث آشنایی و همکاری شرکت شیناتک و گروه هنری موزاوی شد و بنده در ابتدا بهعنوان مسوول موسیقی و بعدها بهعنوان شریک پروژه در این راستا مشغول به فعالیت شدم. درواقع با همکاری با این شرکت و پرداخت هزینهها توانستیم بهترین ارکستر را جمعآوری و بهترین تنظیمها را در اختیار بگیریم.
کاری که شرکت شیناتک و گروه هنری موزاوی انجام داد، شرکتهای بزرگ پخش در حوزه موسیقی که سودهای کلان بردهاند حاضر به انجامش در راستای حمایت از موسیقی نبودند و هیچگاه چنین ریسکی را نمیکنند. اما خوشبختانه با حمایت این مجموعه و بدون در نظر گرفتن این مسائل، مبلغ هنگفتی برای حمایت و تولید این کار گذاشتند. که نخستین اجرا در نهم شهریورماه با صدای محمد معتمدی و دومین اجرا در بیست و چهارم شهریورماه با صدای مجید حسینخانی و پوراندخت وفادار را روی صحنه بردیم. همچنین از آلبوم «بگو کجایی» با صدای محمد معتمدی و کتاب زندگینامه مجید وفادار در بیست و سوم شهریورماه رونمایی کردیم. و تا پایان سال 4 اجرای دیگر را خواهیم داشت و از پوراندخت وفادار قول اجرایی ویژه بانوان را نیز گرفتهایم.
پس از شصت سال، دوباره روی صحنه حاضر شدم
پوراندخت وفادار در همین راستا بیان کرد: جمعآوری آثار عموی بنده در کتابی و پرداختن به زندگی ایشان، آرزوی چندسالهام بود. البته افراد بسیاری برای انجام این کار مراجعه کرده بودند که مورد تائید شخص من قرار نگرفت.
همانطور که دکتر امینی در صحبتهایشان اشاره کردند؛ ایشان در ابتدا برای کسب اجازه یک اثر از عموی بنده مراجعه کرده بودند که بسیار استقبال کردم و حتی پیشنهاد چاپ کتاب و جمعآوری آثار را به ایشان دادم اما باوجود استقبال ایشان، بنا بر دلایلی این مهم در آن سال اتفاق نیفتاد تا شش ماه پیش که مجدداً مراجعه و از همکاری تازهشان با شرکت شیناتک صحبت و اعلام کردند که با درخواست ما در این شرکت موافقت شده. درواقع گردآوری آثار و اجرای مجدد این آثار توسط چند خواننده، تلاش شبانهروزی دکتر امینی است.
البته بنده به دلیل علاقهام به صدای محمد معتمدی، ایشان را انتخاب کردم تا تعدادی از آثار را اجرا کنند و کنسرتی با ایشان روی صحنه رفت. از طرفی همکاری با مجید حسینخانی که صدای بسیار خوبی دارند و احمد مقدسی زاده که بهعنوان رهبر ارکستر، بسیار خوشذوق هستند و آثار را بسیار هوشمندانه و باسلیقه تنظیم کردند هم رضایتبخش بود از طرفی به پیشنهاد دکتر امینی پس از شصت سال دوری از صحنه، دوباره روی صحنه حاضر شدم و امیدوارم مخاطبان از این اجرا راضی بوده باشند.
پیشنهاد حضور و دعوت از محمد معتمدی را دادم
پوراندخت وفادار درباره نحوه انتخاب خوانندگان آثار عمویش گفت: در مورد انتخاب محمد معتمدی باید بگویم؛ حدود دو کار از ایشان شنیدهام و علاوه بر اینکه خواننده سنتی هستند، صدایشان بهخوبی بر روی کارهای عموی من مینشیند و درعینحال که صدایشان پرقدرت است، صدای لطیفی هم دارند و ازآنجاییکه برخی از آثار عمویم با صدای خانمها اجراشده بود؛ فکر کردم یکی از دلایل انتخاب خواننده باید صدایی باشد که خیلی مردانه نباشد. به همین خاطر به دکتر امینی پیشنهاد حضور و دعوت از ایشان را دادم.
بدون کسب اجازه از ما، این قطعات را خوانده بودند
پوراندخت وفادار در جواب سؤالی که چرا از خوانندگانی که پیشازاین قطعاتی چون گلنار، بهسوی تو، شبهای تهران و ... را از مجید وفادار خوانده بودند در این اجراها دعوت نکردید، گفت: در وهله نخست این خوانندگان بدون کسب اجازه از ما، این قطعات را خوانده بودند. درنتیجه کارها بهدرستی تنظیمنشده بود و مورد تائید بنده نیست. البته دلیل اینکه تمام آثار عمویم را به شرکت شیناتک واگذار کردیم؛ این است که قرار شده آنها پیگیر این مسائل شوند. خوانندگان بسیاری این آثار را اجرا کردند اما شخصاً صدای محمد معتمدی را بسیار دوست دارم و همانطور که گفتم صدای ایشان بر روی کارهای عمویم مینشیند.
ما خوانندگان خوب زیادی داریم اما تعریف خوب متفاوت است!
علیرضا امینی در ادامه گفت: در اجرای آثار فاخر، انتخاب خواننده بهواسطه قابلیتهای فردیاش برای ارائه اثر، صورت میگیرد. محمد معتمدی جدای از اینکه مراحل آموزشیاش را تمام کرده، درایت آواز، شعور و آگاهی نسبت به شعر و صدایی مطلوب دارد اما با تمام این دانش، زمانی که پوراندخت وفادار از ایشان درخواست میکرد بخشهایی از کار را به نوع دیگری بخواند، ایشان قبول میکردند. حتی بیرون از استودیو چندین بار کار را با پوراندخت وفادار تمرین میکرد و مجدداً برای ضبط اثر به استودیو میرفت. ما خوانندگان خوب زیادی داریم اما تعریف خوب متفاوت است!
ما موظف هستیم نسبت به تمام میراث فرهنگی وفادار باشیم
علیرضا امینی درباره انتشار نتهای آثار مجید وفادار بیان کرد: در این کتاب پنج نت از تصانیفی که محمد معتمدی در آلبوم «بگو کجایی» اجرا کرده، منتشرشده است که نشان از برنامهریزی دقیق ما در این بخش دارد. به دلیل اینکه این نتها که در اختیار ماست، امانت خانواده وفادار ست و ما موظف هستیم نسبت به تمام میراث فرهنگی وفادار باشیم.
این نتها، دستنویس مجید وفادار است و نشان از نظم این خانواده دارد که تمام این نتها به زیبایی توسط پوراندخت وفادار نگهداری و نت 374 قطعه به ما تحویل دادهشده است. برخی از تصانیف بهصورت پارتیتور و تنظیمشده آماده و مجید وفادار نت تنظیمشده آن را داشته است که آنها را در دست تهیه، نتنویسی و نگارش داریم تا هنرمندان موسیقی بتوانند از طریق محصولات چاپی و یا اپلیکیشن موزاوی تهیه نمایند.
حدود 100 قطعه از این آثار را هنوز کسی نشنیده است
علیرضا امینی درباره اپلیکیشن موزاوی توضیح داد: اپلیکیشن موزاوی در واقع بانک اطلاعات فیلمها و آثار هنرمندان موسیقی ایرانی شده است و هنرمندان میتوانند ویدیوی کنسرتهایشان را در این نرمافزار کاربردی بارگذاری کنند تا تمام مردم در سراسر دنیا با پرداخت مبلغ اندکی، بهصورت آفلاین آن را تماشا کنند. همچنین بانک نتها را راهاندازی میکنیم که بهتدریج تا پایان سال جاری بهعنوان یک اثر آرشیوی یک یا دو جلد از این کتابها را چاپ خواهیم کرد و مابقی نتها در مجموعه نتهای اپلیکیشن موزاوی قرار میگیرد و بدین ترتیب دانشجوی موسیقی، رهبر ارکستر و گروه موسیقی با کسب اجازه از ما و توافقات صورت گرفته میتواند با پرداخت هزینهای، نتها را دریافت نماید.این حرکت گسترده فرهنگی تا مرز برگزاری نمایشگاه آثار دستنویس مجید وفادار نیز پیش میرود و این نتها در حاشیهی کنسرتی و در قالب نمایشگاه به نمایش گذاشته میشود.
نکته قابلتوجه در مجموعه 374 نت از آثار مجید وفادار، وجود فایل صوتی 300 تا 310 تصنیف است و در حدود 100 تصنیف دارای فایل صوتی نیست و درواقع تولید نت و فایل صوتی این آثار، بازگرداندن گنجینهای به موسیقی محسوب میشود. در همین راستا باید از "فرید رضایی دوست" برای جمعآوری نمونه صوتی 190 تصنیف از آثار مجید وفادار تشکر کنم که در اختیار شرکت شیناتک قرار گرفت. با این حساب واضح است که در حدود 100 قطعه از این آثار را هنوز کسی نشنیده است گرچه بر روی نُت دستنویس تاریخ، امضای ضبط و پخش وجود دارد.
باید نوازندگانی را انتخاب میکردیم که موسیقی مجید وفادار را درک کنند
علیرضا امینی در مورد تغییر ارکستر در اجرای دوم گفت: در اجرای نخست به دلیل حجم بالای کار، فرصت انتخاب و جمعآوری نوازندگان را نداشتیم به همین منظور از دوست و همکارم آقای شایسته کمک گرفتیم و ایشان تعدادی از نوازندگان ارکستر خودشان و نوازندگان ارکستر ملی و ارکستر صداوسیما را برای حضور در اجرا دعوت کردند تا اجرا در زمان مقرر روی صحنه برود چون نمیخواستیم اجرا به تعویق بیافتد.
اما بعد از اجرا متوجه شدیم این حجم ارکستر، خروجی صدای لازم را نداشت. پس باید نوازندگانی را انتخاب میکردیم که در وهله نخست موسیقی مجید وفادار را درک کنند و در آشنایی با احمد مقدسی زاده متوجه تفکر خاص ایشان از هارمونی ایرانی شدم و امیدوارم این همکاری سالیان سال ادامه داشته باشد.
احمد مقدسی زاده علاوه بر تنظیم فوقالعادهشان، ارکستر را بهخوبی رهبری کردند و ما در کنار ساز پیانو و سازهای ایرانی، کوارتت زهی و دوئت بادی را نیز داشتیم چون تصمیم گرفتیم بهتدریج ارکستر را برای اجراهایمان در شهرستانها، کوچکتر کنیم. اما بااینکه اعضای ارکستر تقریباً نصف ارکستر نخستین اجرا بود اما خروجی آن رنگ صوتی مدنظر ما بود. امیدوارم بتوانیم ارکستر موزاوی را به ثبت برسانیم و نوازندگانی را بهعنوان نوازندگان ثابت گروه در ارکستر نگهداریم و جدول اجراهای سالیانه آثار مجید وفادار را اعلام نماییم.
ارکستر را رهبری کردم چون نتهایی اجرا شد که خودم آنها را تنظیم کرده بودم
احمد مقدسی زاده درباره این ارکستر و تجربه نخستین رهبری ارکسترش بهصورت کاملاً حرفهای توضیح داد: درگذشته تجربه رهبری ارکستر را نه بهصورت تماماً حرفهای داشتم. درواقع ارکستری را با کمک هنرجویانم تشکیل دادم و سالهایی است که رهبری آن را بر عهدهدارم. درواقع تجربه رهبری ارکستر را با کمک هنرجویانم به دست آوردهام.
البته در ورکشاپهای رهبری ارکستر شرکت کردهام که در آنجا رهبری ارکسترهای کوچک را عهدهدار بودم اما بهصورت جدی و کاملاً حرفهای، این نخستین اجرای جدی من بهعنوان رهبر ارکستر بود و شاید اینکه بهتازگی نام بنده بهعنوان رهبر در جامعه موسیقی برای برخیها ایجاد تعجب کند که از آنها عذرخواهی میکنم.
شخصاً معتقدم هرکسی باید در جایگاه خودش قرار بگیرد و کاری را انجام دهد که تماموقتش را صرف انجام آن کار کرده است. دانش رهبری را بهعنوان آهنگساز احتیاج داشتم و به همین خاطر به دنبال آن رفتم اما نمیخواهم بهعنوان تخصصم معرفیاش کنم. این ارکستر را رهبری کردم چون نتهایی اجرا شد که خودم آنها را تنظیم کرده بودم.
از طرفی دیگر باید به دلیل شرایطی که داشتیم ارکستر را جمعآوری میکردیم و هماهنگی با هر یک از رهبران ارکستر حرفهای در ایران که تعدادشان بسیار کم است، کمی سخت بود به همین خاطر با جسارت به این دوستان، این سمت را پذیرفتم.
پوراندخت وفادار بیان کرد: یکی از دغدغههای بنده این بود که مبادا تنظیمکننده، قطعات را باسلیقه خودش تغییر دهد اما آقای مقدسی زاده به بهترین نحو ممکن این قطعات را تنظیم کردند و دقیقاً آن چیزی بود که دلم میخواست.
مجید وفادار وزن شعر را شکست میداد
احمد مقدسی زاده در مورد آثار مجید وفادار گفت: زمانی که بهعنوان آهنگساز و تنظیمکننده با آثار مجید وفادار آشنا میشوید و میخواهید آثار را آنالیز و روی آن کارکنید، با نکات جالبی مواجه میشوید. تا قبل از این من موسیقیهای معروف ایشان را شنیده بودم و شاید به این فکر میکردم که چقدر ملودیها غنی و زیبایی است اما بهصورت جدی به تنظیم قطعاتشان فکر نکرده بودم. بعدازاینکه این مسئولیت را پذیرفتم و آن را انجام دادم، به ظرافتهای خیلی شاخص موسیقی مجید وفادار پی بردم. خلاقیت در خط شعر و ملودی و حتی ملودی پردازیهای بسیار خوب!
با نگاهی اجمالی به آثار آهنگسازان همنسل مجید وفادار درمییابیم که در آثار شاخصشان تنها یک یا دو جمله خیلی خوب وجود دارد اما در موسیقی مجید وفادار اینگونه نیست و جملات بهتنهایی برای خودشان دنیایی است و توانایی ملودی پردازی و تلفیق خلاقانه شعر و موسیقی ایشان جالبتوجه است.
شاید با گوش دادن به آثار ایشان، به ذهنتان برسد که چگونه تلفیق شعر و ملودی به ذهنشان رسیده است. درحالیکه آهنگسازان درگیر شعر میشوند، مجید وفادار وزن شعر را شکست میداد و ملودی را بر شعر قالب میکرد. من با موسیقی احساسی مواجه شدم که نواختن آن بدون کلام هم لذتبخش است و این کار را حساس کرد.از طرفی آقای امینی با سپردن این کار به من تأکید کردند که خانواده استاد وفادار تأکیدشان بر حفظ ملودی ایشان است و نباید هیچ آسیبی به آن برسد. با تمام این حساسیتها کار را انجام دادم.
بیحدومرزی دنیای موسیقی
احمد مقدسی زاده در مورد همکاری با خوانندگان اثر توضیح داد: درگذشته با مجید حسینخانی همکاریهایی را داشتیم اما سعادت همکاری با پوراندخت وفادار را تا پیشازاین نداشتم. البته این موضوع بیحدومرزی دنیای موسیقی را نشان میدهد. که ما از این نسل و پوراندخت وفادار از نسلی دیگر! باهم همکاری میکنیم و روی یک استیج میرویم.
نکته جالب این همکاری در زمان شروع تمرینها بود که خانم وفادار با درک عجیبوغریبی این کارها را میخواندند و واقعاً شوکه کننده بود و ایشان از نسلی از موسیقی ایران هستند که چندان پیشرفتی نداشت اما درک بسیار بالایی از تنظیم دارند در تناقض با خوانندگان نسل جوانی که درکی از تنظیم ندارند.
در شرایطی که کارهایی را برای خوانندگانی ساختهام که درک درستی از تنظیم ندارند، با پوراندخت وفادار همکاری کردم که انتظار داشتم برای تنظیم کارهای استاد وفادار به بنده تذکر دهند اما نقطه مقابل آن اتفاق افتاد و ایشان درک بسیار بالایی از ارکستر و تنظیم دارند و این نشان از تناقض خوانندگان نسل جوان است و باید از ایشان خواست تا در زمینه خوانندگی به خوانندگان نسل جوان آموزش دهند.
موسیقی مجید وفادار ملودی پردازی بسیار غنی دارد
احمد مقدسی زاده درباره ویژگی آثار مجید وفادار و معروفیت برخی خوانندگان نسل جوان بهواسطه بازخوانی آثار او گفت: موسیقی مجید وفادار ملودی پردازی بسیار غنی دارد موسیقیهایی که در جامعه بهخوبی رخنه کرده، همانهایی ست که مردم آنها را زمزمه میکنند حتی قطعاتی که شاید فضای موسیقی جدی هم ندارند. از طرفی اشعار انتخابی ایشان در جامعه کنونی هم اشعار روز محسوب میشود و تمامی این مسائل با تلفیق درست باعث شده موسیقی ایشان هنوز هم زنده بماند و قابلیت زمزمه شدن در سالهای سال در جامعه را دارد.
قطعاً ما مورد مقایسه قرارگرفتهایم
مجید حسینخانی درباره اجرای آثار مجید وفادار گفت: بنده از طریق دکتر امینی به پروژه معرفی شدم و سعی کردم هر تصنیفی را مانند خواننده اثر اجرا کنم و خیلی تحریری از خودم در آن ایجاد نکنم تا امضایی باقی نگذارم. قطعاً ما مورد مقایسه قرارگرفتهایم چون مردم با این آثار با صدای خواننده دیگر خاطره دارند و سعی کردم این قطعات با صدای من در ذهن مردم تداعیکننده حس و حال آن فضای گذشته باشد.
در این اجرا برخی قطعات با صدای پوراندخت وفادار و با همراهی بنده و متین سوفالی به اجرا درآمد و چند قطعه را بهصورت تکصدا اجرا کردم البته کاش شرایطی پیش میآمد تا پوراندخت وفادار بهصورت تکخوان این قطعات را اجرا کنند و برای ما افتخاری ست که روزی این اتفاق رخ دهد و نیمی از موسیقی از بین رفته جامعه با صدای خانمها به جامعه بازگردد.
وقت جبران دفتر موسیقی است
علیرضا امینی درباره اجرای پیشازاین قطعات بهصورت تکصدایی گفت: این قطعات اکثراً بهصورت تکصدایی و حجم عمده آن با صدای خوانندگان خانم ضبطشده است و اکنون مجبور به اجرای آن بهصورت همصدایی هستیم. موسیقی پاپ ما در سه دهه گذشته با خطوط قرمز زیادی مواجه و تبدیل به موسیقی زیرزمینی شد اما خوانندگان موسیقی سنتی خانم هیچگاه حاضر نشدند چنین کاری انجام دهند. شاید اگر موسیقی آنها هم به زیرزمین کشیده میشد اکنون کارهایشان منتشرشده بود اما آنها برای جامعه احترام قائل شدند و موسیقیشان را به زیرزمین نکشاندند و حالا وقت جبران دفتر موسیقی است که به آنها احترام بگذارد و زحماتشان را جبران کند و با در نظر گرفتن شرایط مشخصی همانند پوشش و حجاب بانوان به آنها اجازهی فعالیت دهد.
کاش میتوانستیم تکخوانی پوراندخت وفادار را روی صحنه داشته باشیم
علیرضا امینی در مورد تفکر چندصدایی در این اجرا توضیح داد: تفکر چندصدایی در این کارها مانند تفکر موسیقی کرال نیست این موسیقی تکصدایی است که ورود و خروجها در آن تنوع ایجاد میکند.در وهله اول باید این را در نظر داشته باشید که ما نمیتوانیم تکخوان خانم داشته باشیم و همزمان با آواها، تکرارها و قواعدی که در همخوانی طراحی کردیم، توانستیم اثر زیبایی را پدید بیاوریم.
احمد مقدسی زاده گفت: طبق گفتههای آقای امینی این اتفاق بهناچار افتاد. ما خط کلامی را به سه صدا داشتیم و ایکاش میتوانستیم تکخوانی پوراندخت وفادار و دیگر هنرمندان خانم را روی صحنه داشته باشیم. با توجه به محدودیتها شرایط سختی برای سه خواننده ایجاد شد چراکه میبایست یک تکنیک و تحریر را دنبال میکردند.
مجید حسینخانی بیان کرد: اگر این اتفاق میافتاد آنوقت هرکدام مصرعی را در جواب یکدیگر میخواندیم و جذابیت بیشتری را برای مخاطب ایجاد میکردیم و مخاطب میتوانست تشخیص بهتری به لحاظ کیفیت کار داشته باشد اما بهناچار ما سه خواننده سعی کردیم همزمان قطعات را اجرا کنیم تا ضربهای به آثار وارد نشود و درنهایت حق کلام ادا شود.
شخصاً از کلمه همخوان خوشم نمیآید چون سالها برای آواز زحمتکشیدهام و برای بنده و همینطور خانم پوراندخت که سالها اجرا میکردند و خواننده رسمی رادیو بودند، جالب نیست. مخصوصاً ایشان که در اجرای با ارکستر بسیار خوش درخشیدند. حتی زمانی که با ایشان خدمت پزشک برای حنجرهشان رفتیم، به ایشان گفتند که حنجرهشان همانند جوانیشان است و توانایی همان مقطع را دارد.
مادرم با قوامی قطعه «نازنین یارم» را دوصدایی اجرا کرد
پوراندخت وفادار گفت: مجید وفادار برای نخستین بار در ایران آهنگهایی را ساخت که بهصورت دوصدایی اجرا میشد. مادر بنده نیز که از هنرمندان تئاتر و سینما بودند و صدای خوبی داشتند هم مدتها با ارکستر مجید وفادار همکاری میکرد. طبق گفتههای آقای امینی که برخی از نمونههای صوتی وجود ندارد، برای زمانی است که هنوز ضبط صدا به وجود نیامده بود و آثار بهصورت زنده اجرا میشد. به یاد دارم مادرم با قوامی قطعه «نازنین یارم» را بهصورت دوصدایی اجرا کرد و بعد از عمویم خیلی از خوانندگان قطعاتی را بهصورت دوصدایی خوانند.
مساله دیگر، تمامی قطعات قدیمی اورتور بسیار طولانی دارد اما عمویم آنها را به حداقل رساند و حتی در برخی قطعات خواننده بدون اورتور شروع به خواندن میکرد. و فکر میکنم در بین تمام آهنگسازان آن دوران این ابتکار و خلاقیت وجود نداشت. از طرفی باید عرض کنم همکاری با آقای مقدسی زاده و دو همخوان که همانند فرزندان من هستند بهخصوص آقای حسینخانی را بسیار دوست داشتم.
نقش خانمها فراتر از آقایان است
علیرضا امینی گفت: آثار دوصدایی که پوراندخت وفادار اشاره کردند، شش اثر فاخر است که در دست تنظیم داریم و احمد مقدسی زاده تنظیم آنها را بر عهده خواهد داشت. جالب اینجاست که این آثار حتی در متن شعر نیز مشخص است برای دو شخصیت در نظر گرفتهشده و گفتگویی در شعر رقم خورده است.
اگر راهکاری در دفتر موسیقی ارائه شود که بتوانیم این آثار را به همان شکل اجرا کنیم، اتفاق بسیار خوبی است و اگر این اجازه داده نشود که بتوانیم از تکصدای پوراندخت وفادار استفاده کنیم. قطعاً از یک گروه کر چهار نفره در پشت صدای ایشان استفاده خواهیم کرد.
مردم برای اجرای یک صنعت مدیا یا یک هنر، مجری خانم را میپسندند. پس برای اجرا نقش خانمها فراتر از آقایان است. درواقع خواننده خانم در اجرای یک اثر موسیقی نقش مجری را دارد با این تفاوت که قواعد حضور خانمها در جایگاه مجری در تلویزیون تعریف مشخصی دارد اما در موسیقی تعریفی ندارد و خودصدا سانسور میشود.
اتفاق بدتری که در موسیقی رخداده، این است که برخی خوانندگان مرد ما، زنانه میخوانند و این امر به دلیل عدم حضور خوانندگان زن در این عرصه است و خوانندگان مرد با زنانه خواندن، میخواهند این نقش را پر کنند. بنابراین نباید بگذاریم چنین اتفاقهایی بیافتد و آثار فاخر ما از بین برود.
به آنچه دوست داریم وفاداریم
علیرضا امینی درباره عدم استفاده از صدای از پیش ضبطشده همانند اجرای اپرای موسیقی ایرانی که در شهریورماه روی صحنه رفت؛ گفت: امکان تکخوانی خانمها بهصورت پلی بک و زنده بر روی صحنه امکانپذیر نیست. و دوستان با استفاده از ترفندهایی این مهم را اجرایی کردند. یعنی در هنگام اخذ مجوز صدای خانم را پایین و صدای آقا را قالب میکنند اما روی صحنه، مخاطبان شاهد اجرای دیگری هستند و خوانندگان نه بهصورت همخوانی بلکه بهصورت تکخوانی اجرا میکنند و دنبال کننده صدای یکدیگر هستند. اما ما این کار را نکردیم و نشان دادیم به آنچه دوست داریم وفاداریم و هرگز قرار نیست از خطوط قرمز رد شویم.
مجید حسینخانی بیان کرد: ناگفته نماند که آن اتفاق به شعور مخاطب توهین میکند که برای اجرای صحنه صدای پلی بک اجرای شود درصورتیکه مردم برای شنیدن صدای زنده به سالن کنسرت آمدهاند.
حالت اجرایی خانمها بعد از انقلاب آن چیزی نبود که من با ارکستر میخواندم
پوراندخت وفادار اضافه کرد: شصت سالی میشود که با ارکستر اجرا نکردهام و هیچوقت به دنبال کاری نرفتم که به خاطرش صدایم از بین برود و طی این سالها سعی بر مراقبت از صدایم کردم. البته صدایم دیگر اوج شصت سال پیش را ندارد اما تشویق و لطف دوستان مرا برای حضور روی صحنه دلگرم کرد.
در این سالها ممنوعیتی نداشتم و عدم تمایل خودم به اجرا بود که از رادیو استعفا کردم. به یاد دارم بسیاری از آهنگسازان معروف درخواست همکاری به من دادند اما نپذیرفتم. چون حالت اجرایی خانمها بهخصوص بعد از انقلاب، آن چیزی نبود که من با ارکستر میخواندم. البته لزومی هم برای اجرا نمیدیدم و حالا هم به درخواست آقای امینی روی صحنه رفتم.
علیرضا امینی در پایان این گفتگو درباره فعالیت شرکت شیناتک و اپلیکیشن موزاوی گفت: ما برای برند سازی تصمیم گرفتیم هزینه تبلیغاتی که قرار بود صرف چاپ و ... شود را به کار فرهنگی اختصاص دهیم و برای رسیدن به عواطف مردم باید در ابتدا نظر موسیقیدانان را جلب میکردیم تا ما را باور کنند و تصمیم گرفتیم از این گنجینه موسیقی حمایت کنیم.